ภัณฑารักษ์งานศิลปะร่วมสมัย คืออะไร ตอน1

ผู้เขียนมารู้ตัวว่าทำอาชีพนี้แบบเต็มตัวก็เมื่อสักประมาณเกือบสี่ปีที่แล้ว เพราะก่อนหน้านั้นจริงๆก็ทำงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับภัณฑารักษ์ทั้งงานพิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงโบราณวัตถุ งานภาพถ่าย เรือ ฯลฯ มากกว่าสิบปี รวมทั้งการจัดแสดงงานศิลปะทั้งของตัวเองคนเดียว (solo exhibition) และการแสดงงานกลุ่มกับศิลปินคนอื่นๆ หรือแม้กระทั่งการให้คำปรึกษาให้กับลูกศิษย์ในการแสดงงานแต่ละปี แต่ก็มารู้ตัวว่าผมได้ทำหน้าที่ภัณฑารักษ์ก็เมื่อ สังคมเรียกผมว่า "ภัณฑารักษ์ (curator)"

คำถามว่า ภัณฑารักษ์งานศิลปะร่วมสมัย คืออะไร ทำอะไร เป็นคำถามของคนในสังคมไทยในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา โดยเฉพาะการพูดติดปากว่า CURATOR แล้วก็มักจะมีคำถามต่อมาว่า แล้วเรียนอะไรถึงมาทำงานสายอาชีพนี้ได้ ผมพอจะเล่าจากประสบการณ์ของผมได้แบบง่ายๆเลยครับ คือว่า ภัณฑารักษ์กับงานศิลปะร่วมสมัย ก็คือ คนที่มาบริหารจัดการโครงการนิทรรศการให้เกิดขึ้นจนสามารถเปิดงาน ปิดงาน และสร้างแรงกระเพื่อมต่อได้ จากที่ยุคก่อนหลายทศวรรษ ภัณฑารักษ์ คือตำแหน่งงานในพิพิธภัณฑ์ ที่มีหน้าที่วิจัย จัดแสดงศิลปวัตถุ โบราณวัตถุ ดูแล ให้ความรู้ บริหารงบประมาณ ประชาสัมพันธ์ เป็นต้น แต่สำหรับงานด้านศิลปะร่วมสมัยมีความหลากหลายกว่านั้นในแง่ของ การทำงานกับพื้นที่ของนิทรรศการที่ไม่ยึดตายตัว ในกรณีของภัณฑารักษ์ที่ไม่ได้สังกัดในหอศิลป์ พิพิธภัณฑ์ศิลปะ แห่งใดแห่งหนึ่งโดยเฉพาะ เพราะฉะนั้น ภัณฑารักษ์จึงต้องเป็นผู้ที่มีความสามารถในการเจรจา พูดให้รู้เรื่องกับคนทุกระดับ บริหารความหลากหลายของความเป็นมนุษย์ได้ และที่สำคัญคือ บริหารจัดการทุน งบประมาณได้ดี นั่นหมายถึง ภัณฑารักษ์ต้องมีประสบการณ์ที่สั่งสมมาเป็นเวลาพอสมควรในงานด้านศิลปะร่วมสมัยนับตั้งแต่ช่วงเรียนในระดับปริญญาตรีก็ยิ่งดี