top of page

ภัณฑารักษ์ในงานศิลปะร่วมสมัยคืออะไร

รูปภาพนักเขียน: supachai areerungruangsupachai areerungruang

ศุภชัย อารีรุ่งเรือง


เมื่อผมยังเป็นนักเรียนศิลปะช่วงเริ่มต้นเรียนรู้โลกศิลปะ ท่องเที่ยวไปในพิพิธภัณฑ์ต่างๆเท่าที่จะไปได้ในขณะนั้น และเริ่มอ่านหนังสือเนื้อหาทางด้านศิลปะ ประวัติศาสตร์ มากขึ้น ก็พบว่ามีคำที่ไม่เข้าใจความหมายในเวลานั้นอยู่คำหนึ่งคือ “ภัณฑารักษ์” ว่าคืออะไร เพราะเมื่อผมได้เข้าไปในพิพิธภัณฑ์ก็มักจะเห็นคำนี้ติดอยู่ทีแผงทำเนียบบุคลากรทำงานในสถานที่แห่งนั้น ซึ่งผมก็เดาๆว่า น่าจะเกี่ยวข้องกับคนที่ทำงานด้านการดูแลศิลปะวัตถุ โบราณวัตถุที่ได้นำมาจัดแสดงในที่ๆผมไป หรืออาจจะหมายถึงพิพิธภัณฑ์ทุกแห่งก็ว่าได้


คำๆนี้มาปรากฏในชีวิตของผมอีกครั้งหนึ่งในช่วงสิบกว่าปีที่ผ่านมา เมื่อผมได้วนเวียนอยู่ในพิพิธภัณฑ์ทางด้านศิลปะร่วมสมัย หอศิลป์ แกลลอรี่ ในฐานะที่ผมเข้าไปดู เข้าไปจัดแสดงงาน ก็มักจะเห็นคำนี้ปรากฏคู่กับศิลปินเจ้าของผลงานในหอศิลป์นั้นๆ ผมก็จึงเริ่มค้นหาความหมาย ว่าแล้วภัณฑารักษ์ Curator ที่เคยอยู่ในการรับรู้ของผมในฐานะผู้ดูแล จัดแสดงศิลปะวัตถุโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑ์ที่เน้นทางประวัติศาสตร์โบราณคดี ทำไมจึงมาปรากฏในหอศิลป์ พิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัยได้อย่างไร มันคือหน้าที่การทำงานแบบเดียวกันหรือไม่ ผมก็พยายามวิเคราะห์เปรียบเทียบจนได้คำตอบแบบผมเองว่า มันไม่เหมือนกันซะทีเดียว แต่ก็ไม่แตกต่างกันจนแยกขาดจากกัน


ผมก็เริ่มมองลึกหาคำตอบต่อไปว่า แล้ว ภัณฑารักษ์ (Curator) ในความหมายแบบไทยมันคืออาชีพหรือไม่ แล้วหากจะมีใครสักคนสนใจอยากเป็นภัณฑารักษ์ในงานศิลปะร่วมสมัยบ้างจะต้องทำอย่างไร ประกอบกับผมเริ่มทำงานศิลปะแล้วแสดงงานทั้งเดี่ยว และกลุ่ม รวมทั้งเริ่มเข้าไปคลุกคลีกับวงการศิลปะร่วมสมัยมากขึ้น ก็พบว่าในประเทศไทยขณะนี้ พ.ศ.๒๕๖๒ ภัณฑารักษ์ยังไม่เป็นอาชีพที่ชัดเจน รวมไปถึงยังไม่มีหลักสูตรที่สร้างอาชีพนี้อย่างชัดเจน ดังนั้นคนที่เข้ามาทำหน้าที่ภัณฑารักษ์ให้กับศิลปินคือ คนที่มีอาชีพอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับวงการศิลปะ เช่น อาจารย์ในมหาวิทยาลัย ศิลปิน เจ้าหน้าที่ในองค์กรที่เกี่ยวข้องกับศิลปะ หอศิลป์ แกลลอรี่เอกชน รัฐบาล ซึ่งเรียนจบการศึกษามาค่อนข้างหลากหลาย อาทิ จิตรกรรม ประวัติศาสตร์ศิลป์ ประวัติศาสตร์ รัฐศาสตร์ ทั้งที่จบการศึกษาในประเทศไทยและต่างประเทศ แต่โดยส่วนใหญ่ สังคมไทยที่ให้ความสำคัญกับผู้ที่เดินผ่านเขตแดนในต่างประเทศมาสักปี สองปีแล้วกลับเข้ามาทำงานในประเทศ ก็มักจะได้รับสิทธิพิเศษหรือรับพิจารณาพิเศษก่อนคนที่เรียบจบในประเทศไทยหรือเมดอินไทยแลนด์ อย่างไรก็ตามในความเห็นผมสำหรับเรื่องความแตกต่างระหว่างผู้เรียนที่จบการศึกษาจากต่างแดนกับในประเทศในศตวรรษที่ ๒๑ นี้อาจจะไม่แตกต่างกันมากเท่าไร เพราะทุกคนอยู่บนฐานข้อมูลใหญ่บนโลกอินเตอร์เน็ตเดียวกัน ขึ้นอยู่กับความใส่ใจในการค้นคว้า ความใส่ในรายละเอียดและที่สำคัญคือความคิดสร้างสรรค์ที่อาจจะมีความแตกต่างเฉพาะตัวของแต่ละคน

เพราะฉะนั้นจึงยังคงต้องการคนมาทำงานด้านนี้อีกมาก รวมไปถึงสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาก็กำลังหาแนวทางจัดทำหลักสูตรนี้ขึ้นมาอย่างแน่นอน ทิ้งประเด็นไว้ก่อนเดี๋ยวมาเขียนตอนต่อไปนะครับ

ดู 164 ครั้ง0 ความคิดเห็น

Comments


bottom of page